Wysoko wrażliwi w pracy
Ulegasz nastrojom innych ludzi?
Odczuwasz nieprzyjemne pobudzenie, kiedy wokół Ciebie dużo się dzieje?
Po dniu pełnym wrażeń potrzebujesz chwili wytchnienia?
Do głębi porusza Cię sztuka, muzyka? Jesteś kreatywna/-y?
Zauważasz niuanse, których nie wychwytują osoby z Twojego otoczenia?
Zanim zaczniesz działać, zastanawiasz się nad daną sytuacją?
Towarzyszy Ci intuicja?
Jeśli te odpowiedzi opisują Ciebie, być może należysz do grupy osób wysoko wrażliwych, które stanowią 15-20% społeczeństwa. Są to osoby, które mają bardziej wrażliwy układ nerwowy, co jest uwarunkowane genetycznie.
Kim są WWO?
Elaine N. Aron, autorka książki „Wysoko wrażliwi”, do kluczowych cech osób wysoko wrażliwych (WWO) zalicza:
- D – depth of processing – głębia przetwarzania
WWO szukają relacji pomiędzy wszystkim, co postrzegają a przeszłymi doświadczeniami lub analogicznymi obiektami. Decyzje podejmowane w sposób świadomy mogą więc zajmować im więcej czasu niż innym, bo starannie rozważają wszystkie opcje. Niekiedy podejmują decyzje intuicyjnie, gdyż mają dobrą, choć nie niezawodną, intuicję.
- O – overstimulation – przestymulowanie
Dostrzeganie przez WWO wielu niuansów okoliczności powoduje, że męczą się szybciej niż inne osoby. Stres, hałas, czy intensywny dzień mogą prowadzić do przestymulowania. Potrzebują więcej ciszy i spokoju na zebranie myśli, niż inne osoby.
- E – emotional reactivity – reaktywność emocjonalna
WWO mocniej reagują zarówno na pozytywne, jak i negatywne doświadczenia. Empatia u WWO to nie tylko domyślanie się co czuje druga osoba, ale w pewnym stopniu odczuwanie tego samego co on.
- S – sensing the subtle – wyczuwanie subtelności
WWO rejestrują niuanse, szczegóły, które innym umykają. Posiadają zdolność postrzegania subtelnych szczegółów, również niewerbalnych, jak nastrój czy uczciwość zamiarów. Z drugiej strony, gdy są zmęczeni, nie dostrzegają niczego poza swoją potrzebą wytchnienia.
Sama jestem WWO. U mnie przejawia się to kreatywnością, co towarzyszyło mi od dzieciństwa. Pisałam książkę, gdy miałam kilka lat, lubiłam rysować, komponowałam piosenki, a teraz ma to odzwierciedlenie w mojej pracy, blogu, potrzebie obcowania ze sztuką, pięknem. Druga cecha to bardzo mocne odczuwanie emocji i potrzeb osób, z którymi przebywam. Ma to pozytywne znaczenie w pracy, którą wykonuję. Niewątpliwie wymaga jednak uważności, aby nie zapominać o sobie. Trzecia sprawa to przestymulowanie. Potrzebuję czasu dla siebie, ciszy. Gdy dużo się dzieje mam takie momenty, że muszę znaleźć chwilę spokoju. Preferuję spokojne spotkania, chętnie w gronie dobrych znajomych. Podejmując się działań towarzyszy mi refleksja i intuicja. Czuję osoby, zdarzenia, z którymi mam styczność.
Praca i WWO
POWOŁANIE
Ogólnym powołaniem wszystkich osób wysoko wrażliwych jest to, aby nie zaniedbywali swego osobistego powołania.
Tak pisze o tym Elaine N. Aron w książce „Wysoko wrażliwi”:
Ostatecznie jednak wiele, jeśli nie większość, osób wysoko wrażliwych czuje się zmuszona do – jak to nazywam – „wyzwolenia się”, nawet jeśli dochodzi do tego w drugiej połowie życia. Dostrajają się bardziej do swego wewnętrznego zdania i wewnętrznych głosów niż do zadań, które stawiają im inni.
Ponieważ bardzo zależy nam na zadowoleniu otoczenia, wyzwolenie nie przychodzi nam łatwo. Zbyt mocno uświadamiamy sobie potrzeby innych. Ale intuicyjnie odbieramy także sygnały swego wewnętrznego pytania, które domaga się odpowiedzi. Te dwie silne, sprzeczne tendencje mogą nami targać przez lata. Nie martw się, jeśli twoja droga ku wyzwoleniu wydaje się powolna, bo jest ono niemalże nieuniknione.
Przeszkody na drodze odkrywania powołania:
- Problem z decyzyjnością – świadomość wielu opcji, zagrożeń, ryzyk może wpływać na trudność z podjęciem decyzji „To w którą stronę iść?”. Spróbuj zmniejszyć liczbę opcji do 2-3, przygotować do nich listę argumentów lub udawać na próbę, że podjęłaś/podjąłeś ostateczną decyzję, i zobacz, jak Ci się żyje przez dzień lub dwa.
- Podążanie za intuicją bardziej niż za faktami – kierowanie się przeczuciem, introwertyzm, które sprawiają, że WWO nie lubią pytać. Fakty są jednak niezbędne, aby podjąć właściwe decyzje.
- Niskie poczucie własnej wartości – wynikające z dostosowywania się do środowiska lub negatywnego odbioru WWO przez innych, i doświadczeń z tym związanych.
- Trudności, które mają WWO w obszarach uznawanych kulturowo za kluczowe dla osiągnięcia sukcesu, takich jak: zabieranie głosu, występowanie przed publicznością, znoszenie hałasu, spotkania biznesowe, nawiązywanie kontaktów, delegacje. Nad tymi obszarami można pracować, mając w świadomości, że trudności biorą się z nadpobudzenia.
MOŻLIWE DROGI ZAWODOWE WWO
* Samozatrudnienie
Samozatrudnienie wydaje się być idealnym rozwiązaniem dla wysoko wrażliwych osób, gdyż to Ty ustalasz godziny pracy, poziom bodźców, kontakty, i nie masz na głowie współpracowników i przełożonych.
Ryzyko samozatrudnienia występujące u WWO to perfekcjonizm połączony z tendencją do zamartwienia się. Możesz sam/-a stać się dla siebie najsurowszym szefem.
* Sztuka
Prawie wszystkie WWO mają ciągoty artystyczne, którym chętnie dają wyraz, albo przynajmniej żywią głębokie uznanie dla jakiejś gałęzi sztuki.
E. Aron opisując ten obszar, skupia się na osobach, które podjęły się stricte artystycznej profesji, i mówi głównie o jej negatywnych skutkach. W moim odczuciu obszar opisany zbyt jednostronnie.
Wrażliwość, która pomaga w momencie tworzenia dzieła, niezwykle utrudnia moment jego przedstawienia, sprzedaży, wyjaśnienia, przyjęcia słów krytyki lub uznania. Po ukończeniu pracy czy zgaśnięciu świateł pojawia się również poczucie straty i dezorientacji. Podkreśla ona, że tragizm losu artysty jest wpisany również w kulturowe archetypy romantycznych twórców i wręcz oczekiwany przez społeczeństwo. Sinusoida wysokiej i niskiej stymulacji oraz chęć poradzenia sobie z nią wpływa na sięganie po narkotyki, alkohol, farmaceutyki, co jednak bardziej wytrąca organizm z równowagi, niż ją przywraca.
* Pomaganie innym
Osoby wysoko wrażliwe często są świadome cierpienia innych, a intuicja podsuwa im rozwiązania, co należałoby zrobić.
WWO mają tendencje do bycia na froncie, nie wyobrażają sobie, aby ktoś inny wykonywał za nich „czarną robotę”. Prowadzi to jednak do ich wypalenia. Spróbuj trzymać się z tyłu i pomagać poprzez np. tworzenie strategii, a do pomocy wysyłaj osoby, które mają do tego predyspozycje. Krótko mówiąc, zwracaj uwagę, aby nie podejmować się zadań, które wiążą się z ogromnym stresem i nadpobudzeniem. I druga sprawa to nadgodziny. WWO powinni nawet, jeśli to możliwe, pracować krócej. Nie możesz nikomu pomagać, jeśli nie zadbasz o siebie i odpowiedni poziom nadpobudzenia.
To prawda, że nawet gdy jesteś wycieńczony i tak dajesz coś z siebie tym, którym służysz. Ale nie czerpiesz wówczas ze swoich najważniejszych zasobów, dajesz przykład autodestrukcyjnych zachowań, robisz z siebie męczennika i wpędzasz innych w poczucie winy. A w końcu będziesz chciał […] całkiem zrezygnować – albo zostaniesz do tego zmuszony przez swój organizm.
* Biznes
Wchodząc do firmy, zastanów się nad jej kulturą, kto i co jest nagradzane – nieustępliwość, rywalizacja, niewrażliwość czy kreatywność i wizja, harmonia i morale, a może wysoki poziom usług, kontrola jakości. We wszystkich z wyjątkiem pierwszej WWO powinni czuć się dobrze.
Rady dla osób pracujących w organizacji:
- Dąż do równoważenia pracy z rekreacją, nie rób nadgodzin.
- Nie wchodź w wir życia innych pracowników, co jako osoba emocjonalna możesz chcieć robić. Intensywniejsze relacje, które dają Ci pożądaną głębię emocjonalną, rozwijaj poza miejscem zatrudnienia.
- Rozważ, czy wszystkie swoje talenty musisz rozwijać w miejscu pracy, gdyż nie wszystko spotka się ze zrozumieniem i akceptacją ogółu. Możesz realizować siebie przez prywatne przedsięwzięcia i sztukę, rozważenie przyszłego lub równoległego samozatrudnienia, a także w samym życiu.
Często osoby WWO nie lubią „bawić się w politykę”. Jeśli do tego dodać, że nie spędzasz aż tyle czasu z kolegami lub nie dzielisz się swoimi przemyśleniami, możesz być odbierana/-y z rezerwą, niechęcią. Współpracownicy mogą błędnie myśleć, że jesteś wyniosła/-y, arogancka/-i, nieprzystosowana/-y. Warto więc od czasu do czasu podzielić się swoją pozytywną oceną firmy, osób, aby być bardziej czytelnym dla otoczenia.
Awans.
WWO zazwyczaj są słabiej wynagradzani, nie dopominają się o awans, czy podwyżkę. Notuj swoje osiągnięcia i nie omieszkaj przypomnieć o swojej wartości przełożonemu, np. przy okazji oceny. Jeśli myślisz, że to przechwalanie, pomyśl, czy nie wyrządzasz szkody organizacji i przełożonemu, a następnie sobie, nie przypominając o swojej wartości. Wcześniej czy później poczujesz się rozczarowana/-y, będziesz chciał/-a przejść gdzieś indziej, zostaniesz podkupiona/-y przez konkurencję lub zwolniona/-y, a Twoje stanowisko zachowa ktoś mniej kompetentny. A może uważasz, że Twoja wartość powinna zostać sama doceniona? Jest to powszechne pragnienie, zakorzenione w dzieciństwie, które rzadko bywa zaspokojone w dzisiejszym świecie.
Jeśli masz naprawdę niewielkie osiągnięcia w pracy, to może lokujesz swoją energię w innych obszarach pozazawodowych – książki, rower, moda, gotowanie, majsterkowanie. Może to jest to, co najbardziej lubisz. Czy dałoby się na tym zarabiać?
A jeśli czas pożerają Ci jakieś powinności, dzieci lub starzejący się rodzice, odczuwaj dumę z wypełniania tego zadania.
Cień.
Trzymanie się z boku, czy niewchodzenie w politykę może być błędnie interpretowane przez współpracowników i powodować brak sprzymierzeńców w sytuacjach trudnych. Drugą negatywną konsekwencją może być fakt, że nie wiesz „co w trawie piszczy” i nie jesteś w stanie niekiedy właściwie reagować. Trzecia kwestia, że WWO mają tendencje do idealizowania przełożonych i niedostrzegania negatywnych cech w ich zachowaniu, również w stosunku do nich.
E. Aron zachęca do spotkania się ze swoim cieniem. Uświadomienia sobie swoich negatywnych cech, jak i osób, z którymi pracujesz. W książce „Wysoko wrażliwi” jest opisane ćwiczenie w tym zakresie.
ZAWODY
Osoby wrażliwe nie odnajdują się w kulturze agresywnej, nastawionej na rywalizacje, bo to typ bardziej doradcy niż wojownika. Elaine N. Aron do tradycyjnych profesji dla WWO zalicza: nauczanie, medycynę, prawo, sztukę, doradztwo, religię.
Przykładowe zawody wykonywane przez WWO to: nauczyciel, finansista, pilot, steward, wykładowca, aktor, przedszkolanka, sekretarka, kucharz, konsultant, renowator mebli, fryzjer zwierząt domowych, psychoterapeuta, pastor (lub ksiądz), rolnik, pisarz, artysta, technik elektoradiologii, chirurg drzew, meteorolog, naukowiec, redaktor, księgowy, elektryk, operator ciężkiego sprzętu oraz (kulturowo niedoceniane) niepracujący rodzic zajmujący się wychowywaniem dzieci i/lub osoba prowadząca dom.
ZAMIAST ZAKOŃCZENIA
Trudno pogodzić się z tym, że tak wielu rzeczy w życiu nie zdołamy zrealizować. Ale to jeden z aspektów śmiertelności. Dobrze, jeżeli zdołamy poczynić choćby niewielkie postępy w rozwiązywaniu pytania postawionego nam przez życie. Jeszcze lepiej, jeśli zdołamy tak to zaaranżować, by otrzymywać za to wynagrodzenie. A już na cud zakrawa, jeśli uda się nam nad tym pracować w towarzystwie innych, w harmonii i w atmosferze wzajemnego uznania. […]
Z drugiej strony możliwe, że musisz pogodzić się z zablokowaniem twojego powołania z powodu innych obowiązków lub niedocenienia przez otaczającą cię kulturę. Jeśli potrafisz się z tym prawdziwie pogodzić, możliwe, że jesteś najmądrzejszy z nas wszystkich.
Wpis przygotowałam na podstawie książki Elaine N. Aron „Wysoko wrażliwi. Jak funkcjonować w świecie, który nas przytłacza.” Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Ferria.
Elaine N. Aron jest również autorką książki dla rodziców dzieci wysoko wrażliwych „Wysoko wrażliwe dziecko. Jak zrozumieć dziecko i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie?”.
